Film Analizi: “The Secret of Kells (Büyülü Kitap) 2009 “
© Doc.Dr. Rabia Nazik Ekinci
Bir animasyon, nasıl olur da insanın içindeki kırılgan çocuğa, düşünen yetişkinine ve umut arayan ruhuna aynı anda dokunabilir?
Filmin Künyesi
- Adı: The Secret of Kells
- Yönetmenler: Tomm Moore & Nora Twomey
- Yapım Yılı: 2009
- Ülke: İrlanda / Belçika / Fransa
- Stil: 2D elle çizilmiş animasyon
- Konusu: 9. yüzyıl İrlanda’sında, Viking saldırılarıyla tehdit edilen Kells Manastırı’nda yaşayan küçük Brendan, kutsal bir kitabı tamamlamak için korkularıyla yüzleşir ve doğanın derinliklerine doğru bir yolculuğa çıkar.
Katı Süperego’nun Duvarları: Korkunun Sarmalında Yaşamak
Filmin açılışında yüksek taş duvarlarla çevrili bir manastır görürüz. Bu duvarlar, yalnızca dış tehditlere karşı bir koruma değil, katı süperegonun simgesidir. Brendan’ın amcası Abbot Cellach, onu bu duvarların ardında tutarak güvende kalacağını düşünür. Ancak güvenlik adına tüm büyümeyi engelleyen bu yapı, tam da yaşayan bir ölüme dönüşür.
Tıpkı bazı içsel sesler gibi: “Gitme, yapma, yanılırsın, düşersin…”
Amca: Kısıtlayıcı Ebeveynin Temsili
Abbot Cellach, Brendan’ı sever, onu korumak ister ama sevgisi sınırlarla doludur. Onun figürü, kısıtlayıcı ebeveynin bir temsili gibidir. İçimizde bazen bir ses olur:
“Başarılı ol ama risk alma. Sev ama incinme. Gör ama çıkma dışarı.”
Brendan’ın özgürleşmesi, bu içsel baskıcı sesi geride bırakmasıyla başlar.
Aisling ve Ormanın Ruhu: Doğaya Dönüş
Brendan’ın manastırdan ormana yaptığı yolculuk, sadece fiziksel değil, ruhsal bir açılımdır. Aisling, doğanın ruhudur. Pagan sembollerle süslü bu orman, doğa ile bağ kurmanın, insanın köklerine dönmesinin simgesidir.
Film, burada sessizce ama güçlü bir mesaj verir:
“Bilgelik yalnızca kitaplarda değil, doğanın kalbinde de gizlidir.”
Kitap = Kültür = Umut
Brendan’ın tamamlamaya çalıştığı kitap yalnızca bir İncil değil, kültürün, sanatın, umudun taşıyıcısıdır.
Her şey yıkılsa bile – şehirler, insanlar, yapılar – eğer kitap kalırsa, kültür yaşar.
Bu sahneler bana 2023 yılında ziyaret ettiğim Dresden’i hatırlattı. 1945’te yerle bir edilmişti. Ama yeniden ayağa kalkmıştı.
Katedralde şu yazıyordu:
“Her şeyi yeniden inşa edebiliriz, bir tek iklimi edemeyiz. Doğayı koruyalım.”
Doğayla bağ koparsa, kültür de insanlık da kurur.
Tıpkı filmdeki gibi: Umut ışığı hem doğada hem kitapta saklı.
Çizgiler ve Ezgiler: Sanatın Bütüncül Gücü
Film, anlatısını yalnızca hikâyeyle değil;
- El işiyle yapılmış desenlerle,
- Mistik müziklerle
derinleştiriyor.
İzlerken sanki bir rüyanın içindeydim. Ama bu rüya hem geçmişe hem bugüne hem de insanın iç yolculuğuna açılıyordu.
Herkesin İçinde Bir Brendan Var
Kimi zaman içimizdeki duvarların ardında kalmak isteriz. Kimi zaman bir amca gibi bizi koruyan ama aslında sınırlayan iç seslere teslim oluruz. Ama bir Aisling çıkar karşımıza — doğanın, sezginin, yaratıcı ruhun sesi. Ve bir kitap gibi içimizde bir şey tamamlanmayı bekler.
İçimizdeki Brendan büyüdükçe, dünya da güzelleşir.
The Secret of Kells (2009), yüzeyde Kelt mitolojisine ve Ortaçağ İrlanda’sına dayanan bir animasyon filmi gibi görünse de, altında çok katmanlı bir anlam dünyası barındırır. İşte filmin öne çıkan temaları ve anlamı:
1. Işık ile Karanlığın Savaşı
Film, tarihsel olarak Viking istilalarıyla tehdit altındaki bir manastırda geçer. Brendan’ın içsel yolculuğu, dış dünyadaki karanlığa karşı içsel bir ışık arayışıdır. “Kitabın tamamlanması”, bilgeliğin ve umudun korunması anlamına gelir.
2. Hayal Gücü ve Yaratıcılığın Kurtarıcı Gücü
Brendan, başta sadece bir çocukken, doğanın (Aisling), sanatın (aydınlatmacı kardeş Aidan) ve cesaretin yardımıyla büyür. Manastırın dışındaki ormana girdiğinde hem fiziksel hem de ruhsal anlamda bir “açılım” yaşar.
Bu da şu mesajı taşır:
“Gerçek güvenlik dış dünyaya kapanmakta değil, içsel büyümeyi göze almakta yatar.”
3. Doğa ile Bağ ve Kadim Bilgelik
Aisling karakteri, doğanın ruhunu ve animist Kelt inançlarını temsil eder. Pagan semboller ve Hristiyanlık birlikte işlenmiştir. Film, dinî sınırları değil, bilgelik ve yaratıcılığı ön plana çıkarır.
4. Kitap = Bilgelik ve Kültürün Korunması
Brendan’ın tamamlamaya çalıştığı kitap, aslında Kells Kitabıdır — gerçek hayatta da sanatsal açıdan çok değerli bir İncil el yazması. Filmde bu kitap sadece bir kutsal metin değil, kültürün ve bilginin taşıyıcısıdır.
5. Baba Figürü ve Bireyleşme
Brendan’ın amcası Abbot Cellach, onu korumak ister ama aynı zamanda gelişimini engeller. Brendan’ın kendi yolunu çizmesi, Jungvari bireyleşme sürecine benzer. Güvenlik uğruna büyümeyi engelleyen ebeveyn-figürlerle hesaplaşma içerir.
Sonuç:
“The Secret of Kells”, korkuya karşı yaratıcılığı, katılığa karşı büyümeyi, karanlığa karşı içsel ışığı savunan bir alegori.
Mit, sanat, doğa ve bilgelik iç içe geçmiştir. Film çocuğa da yetişkine de farklı düzeylerde hitap eder.